De Stichting Landschap Oldambt (SLO) presenteert met deze zienswijze haar eerste reactie op het concept ontwerp van de Omgevingsvisie Oldambt, dat momenteel ter inzage ligt. Met deze bijdrage willen we een inhoudelijke aanzet geven tot het gesprek over de toekomst van ons unieke landschap en onze leefomgeving.
Wij zijn positief over de toon van het ontwerp. De waardering voor de bijzondere kwaliteiten van het Oldambt klinkt duidelijk door in de tekst en sluit aan bij het gevoel van trots dat wij als inwoners dagelijks ervaren. Die verbondenheid met het landschap vormt een belangrijk onderdeel van onze identiteit.
De SLO zet zich in voor het behoud en de versterking van het karakteristieke polderlandschap van het Oldambt. Wij juichen gewenste ontwikkelingen toe die recht doen aan dit landschap, maar zullen ons verzetten tegen plannen die deze waarden aantasten.
In het ontwerp wordt terecht aandacht besteed aan de bijzondere relatie tussen het polderlandschap, de karakteristieke dorpen aan de rand van het Schiereiland van Winschoten en het werelderfgoedgebied de Dollard. De open ruimte, de vergezichten, de stilte en de duisternis zijn wezenlijke elementen van het Oldambt – onze visitekaartjes.
De gemeente heeft met dit landschap goud in handen. Daarom is het van essentieel belang dat deze kernwaarden ook richting 2050 en verder als leidraad dienen voor ruimtelijke keuzes en ontwikkelingen.
We ondersteunen dan ook de aandacht voor projecten zoals de Graanrepubliek 2.0, waarin erfgoed, duurzaamheid en recreatie samenkomen als mogelijke dragers van de toekomstige economie in onze regio.
Verdiepende aandachtspunten vanuit de SLO
Navolgend worden de belangrijkste aandachtspunten uit onze zienswijze weergegeven. Waar relevant, worden deze per artikel uit het concept ontwerp van de Omgevingsvisie toegelicht en voorzien van onze reflectie.
2.1. Agrarische sectoren:
De landbouw zal een prominente rol spelen in het beheer van het buitengebied en geeft daarmee een gezicht en een inkleuring aan het landschap.
Het is een economische drager, die nog meer dan voorheen een belangrijke bijdrage kan leveren aan de veerkracht van het gebied.
Niet alleen met voedingsgewassen maar
Samen met onderwijsinstellingen kijken naar de mogelijkheden binnen de unieke positie van het vruchtbare Oldambt.
We missen in het ontwerp, de positie van de Proefboerderij Ebelsheerd, als onderdeel van de Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw, SPNA.
Er liggen heel veel mogelijkheden om binnen de kringloop landbouw verschillende functies aan elkaar te knopen.De verbinding
De SLO vindt het onverantwoord om verspreid over het gebied de intensieve veehouderij nog meer ruimte te bieden en zou graag zien dat binnen de Ruimtelijke Ordening een paar mogelijkheden geboden wordt, die als een gezamenlijke investeringsplek wordt aangemerkt.
Hier kan de intensieve veehouderij gezamenlijk investeren in het houden van dieren, het verwerken van mest, opwekken van duurzame energie etc. en als er sprake is van enige schaal ook het opzetten van slachtcapaciteit.
Deze vorm van duurzame veehouderij zal moeten voldoen aan de hoogste standaarden voor dierenwelzijn, milieu en innovatie, en met regie over de te creëren arbeidsplaatsen.
Te denken valt aan een ruimte in de nabijheid van de A7, waardoor de grote vervoerstromen over de A7 kan plaatsvinden
Met bovenstaande kan een grote sprong voorwaarts gerealiseerd worden als de gemeente, de handelingsbereidheid en het lef heeft om ook op deze terreinen keuzes te maken.
3.3.1 Investeren in een sterkere inkomensbasis:
Investeren in een sterkere inkomensbasis vraagt om het faciliteren van economische dragers – niet alleen via ruimtelijke mogelijkheden, maar ook door actief te participeren vanuit de Sociaal-Economische Agenda van Nij Begun. Zuinig omgaan met de schaarse ruimte en slimme keuzes maken, dient daarbij als leidraad.
5.1 Bedrijvigheid/bedrijfsterreine
Het creëren van de juiste voorwaarden voor toekomstige bedrijvigheid vraagt fysieke ruimte, lef en doorzettingskracht met de focus op kwaliteit.We weten dat de huidige beperkte capaciteit van de bedrijfsterreinen noopt tot het nemen van beslissingen, zoals het uitbreiden van de bedrijfsterreinen.
Als eerste komt uiteraard de revitalisering van de bestaande bedrijfsterreinen aan de orde. Ook hierbij is de landschappelijk inpassing van groot belang.
Geen blokkendozen in
Duurzame bedrijvigheid en passend in onze regio, die werkgelegenheid genereert en nogmaals oog heeft voor de lokale bedrijvigheid.
Het is van groot belang dat er voor de inwoners van Oldambt passende werkgelegenheid komt die een verbinding maakt tussen onderwijs, arbeidsmarkt en werkgelegenheid.
Bij het creëren van ruimte voor bedrijvigheid moet onderzocht worden in hoeverre de huidige natuurgebieden blijvend definitief van elkaar gescheiden blijven.
Zo is er een uitbreiding van de Scheemder Hoogte gepland, die de ecologische zone ter plekke kannibaliseert en een toekomstige verbinding tussen het natuurgebied de Hoogte en het Midwolder Bos. Hetzelfde geldt voor de natuur gebieden de Hoogte Heiligerlee en de Garst Westerlee
Zo moet het dus niet en het kan best wel beter!
De SLO pleit ervoor om de ecologische verbindingszones nadrukkelijker in beeld en aanbod te laten komen in het ontwerp. Niet alleen in relatie tot het vinden van bedrijfsterreinen, maar ook met betrekking tot uitbreidingslocaties voor woningbouw.
De voorgenomen aanwijzing van het gebied bij N33/A7 voor de ontwikkeling van industrie, zoals eerder voorgesteld in provinciale en intergemeentelijke plannen, wijzen wij af.
Deze ontwikkeling doet een te grote aanslag op de open ruimte, die wij juist als kernwaarde van het Oldambt willen beschermen.
6.2 In 2055
In het buitengebied en in de dorpen ligt de geschiedenis “op straat” en is die herkenbaar aan de bebouwing in de dorpen, de vele monumentale Oldambtster boerderijen en is de ontstaansgeschiedenis van het unieke polderlandschap te “lezen” aan de hand van de restanten van dijken en hun dijk coupures.
We juichen de inzet toe om samen met de bewoners en burgers, nieuwe vormen van bebouwing en bewoning te verkennen.
Het is van eminent belang dat zoveel mogelijk gekeken wordt naar mogelijkheden i.p.v. beperkingen.
Voor de oude monumentale boerderijen is het opnieuw inrichten met behoud van de oorspronkelijke kenmerken een voorwaarde om de monumenten te behouden.
Het zou middels het inzetten van lokale initiatieven en het combineren van functies een mooie kans zijn om te teloorgang van de monumentale panden te stuiten.
We juichen het initiatief toe om het project Graanrepubliek 2.0 in en door te zetten, waarbij de unieke kwaliteiten van de Dollard polders landschappelijk en cultuurhistorisch waarde volle dragers zijn van onze toekomst.
6.3.1 Landschap als visitekaart(je)
Het landschap laat zich lezen door middel van de dijken die als jaar ringen in het landschap liggen, met hun dijkcoupures als de verbindingen naar de volgende polders en de verbinding naar de Dollard.
Het zou een waardevolle impuls voor het landschap zijn als alle dijkcoupures worden hersteld en de karakteristieke schotbalkhuisjes teruggeplaatst.
Daarnaast zijn de kolken in het gebied van groot belang als onderdeel van de inpolderingsgeschiedenis en dienen als rustplekken voor dieren.
Het zou goed zijn om ook in deze omgevingsvisie daar aandacht aan te besteden.
6.3.2 en 16-4.2
Een robuust ingericht landschap biedt ruimte aan ecologische verbindingen die onderdeel uitmaken van het bredere systeem. In samenspraak met gebiedsbeheerders kunnen deze verbindingen zich ontwikkelen tot waardevolle broedplaatsen en leefgebieden voor flora en fauna.
Naast de unieke polders in het Oldambt is de Dollard van eminent belang voor de herkenbaarheid van de ontstaansgeschiedenis.
Deze Dollard als onderdeel van het Wereld Erfgoed de Wadden, is ecologisch een kwetsbaar estuarium. Het is een doodtij geworden door het vele slib.
Vele pogingen zijn en worden ondernomen om het slib uit de Dollard te halen.
In het ontwerp staat dat er ruimte gegeven wordt aan het ophogen van landbouwgronden en het realiseren van klei-rijperijen buiten- en binnendijks. Prima als eerste stap.
Daarnaast is er een initiatief die niet alleen kijkt naar het uit halen van het slib, maar ook de verbinding legt met van zeespiegelrijzing, verzilting en het ophogen van de inklinkende bodem.
Het idee van Aa naar Zee is een burgerinitiatief dat op dit moment op de haalbaarheid onderzocht wordt.
Het idee om de Westerwoldse Aa te verbinden met de Dollard is een bijzonder initiatief dat benoemd moet worden, als agendering voor de komende tijd tot 2055.
Verder ligt er het provinciaal project om ook in de gemeente Oldambt 40-50 ha bos aan te planten.
Op zich zijn we zeker niet tegen de aanplant van bos, zolang het maar gaat om de aanplant van bos ter versterking van de linten en aansluitend aan bestaande begroeiing.